روزگاری است !
هیاهوی بدی
آزاد است
روزگاری است عجیب
همه جا فریاد است
نه صدایی است در آن
که بخواند شادی
نه کسی هست در آن
بنوازد سازی
چه کسی می داند
من و تو عاشق پروازیم
چه کسی می داند؟
نگاهم کرد و شد ویران دلم از لحن چشمانش
خداوندا نگه دارم نیاویزم گریبانش
همان حوری که چشمانش پریشان می کند ما را
خدا را کرده آشفته به موهای پریشانش
دلم لرزید و باران شد تمام پیکرم از شرم
خداوندا پناهم ده نیفتم تا به دامانش
شدم زنجیری کامش شدم زندانی عشقش
خداوندا نجاتم ده از این زنجیر و زندانش
زدش آتش به ایمانم از آن لبهای سوزانش
به جرم کفر و الحادش خداوندا مسوزانش
تو می دانی که می سوزم برای لمس آن پیکر
خداوندا مهیا کن ببوسم پشت دستانش
چشات دیگه نمی خونه
غزل غزل عاشقونه
دوسم نداری نازنین
دریای اشکامو ببین
ببین چه بد دلم شیکس؟
دلم تو خاک و خل نیشس
چرا دیگه دوس نداری
خنده رو لبهام بیاری؟
چرا دیگه تلخم برایت؟
بگو فدای اون صدات!
می خوام بدونم چی شده؟
چرا دلت همچی شده؟
چرا همش قهر می کنی؟
زندگیمو هر می کنی
چرا برات ناز ندارم؟
شادی آغاز ندارم؟
به تو نگم به کی بگم؟
یه دنیا غم داره دلم
دیگه دلم تاب نداره
مشک چشام آب نداره
دلم شده کاسه خون
رسیدم اونور جنون
آخه چرا اینجوری شد؟
قسمتم از تو دوری شد؟
فکر می کردم دوسم داری
نفهمیدم گرفتاری
گرفتار یکی دیگه
هرچی که هس چشات می گه
آخه چشات آسمونه
هرچی بگه راس همونه.
ما مسافران شهر بهار -
در راه زمستان مانده ایم
ما از دیار شب های یخ زده ایم
از سرزمین بادهای سوزان شرق
باد صبح ما را به کویر رانده است
و کویر پای ما را به گون های تنهایی و غربت بسته است.
ما زایش شکوفه ها را ندیده ایم
و صدای دل انگیز بلبلکان را نشنیده ایم .
حتی ستاره های شب از ما فراری اند.
با قصه های تلخ سرنوشتمان هر شب به خواب می رویم
و با آه و ناله های روحمان هر صبح دوباره بیدار نمی شویم.
دوباره تکرار می شویم. !!!
بارها کفتار بی مقدار پیر
در مرور عمر نکبت بار خویش
با خودش می گفت:
دیگران کُشتند و ما خوردیم
ما نکُشتیم دیگران بخورند!!!
شاید بسیاری از ما سرایندگان سده های ۴ و ۵ را به نیکی نشناسیم و از آنها تنها نامی شنیده باشیم.
این همه در جایی است که این سرایندگان سردسته گسترش دهندگان و پابرجا نگه دارندگان زبان و فرهنگ بومی ایران بوده اند.
ناگفته پیداست که فردوسی بزرگ از همه این سرایندگان بر ما آشنا تر است اما کیست که نداند سروده های وی نیز هم اکنون در میان مردم ما ناشنیده و دور افتاده اند.
یکی از این بزرگان استاد عبدالعزیز عسجدی است .
وی بنا به گواهی استاد نفیسی اولین کسی است که «صنایع ادبی » را در سروده های خود به کار گرفت و پس از او این کار در میان سرایندگان پارسی پیدایش و نمو یافت.
زرگر و طلاساز را پیشتر عسجَد می خواندند و از این روست که می توان پی برد کار استاد یا پدر وی زرگری بوده است.
عسجدی هم نشین و همدم سخن سرایان بزرگ دیگری همچون عنصری و فرخی بوده است.
گویند روزی که فردوسی پای به دربار محمود غزنوی گذاشت سرایندگان آن روز که ۳ تن از آنان دارای بالاترین نزدیکی به شاه بودند و از نگاه زبان و نوشتار نیز سرور هم زمانان خویش بودند خواستند فردوسی را بیازمایند به همین دلیل چنین سرودند تا ببینند آیا فردوسی توان سرودن آخرین مصرع را دارد یا خیر که اگر نداشت وی را از دربار برانند. آن سروده این است:
عنصری:چون عارض تو ماه نباشد روشن
فرخی: مانند رخت گل نبود در گلشن
عسجدی: مژگانت همی گذر کند از جوشن
فردوسی: مانند سنان گیو در جنگ پشن
که با این کار ـ فردوسی خود را به آنها نشان داد و پذیرفته شد.
از نوشته های عسجدی که تنها ۲۵۶ بیت سروده از وی در دست است و یادوارره نوشته های گذشتگان می توان فهمید وی پبیش از آن که در دربار محود غزنوی پذیرفته شود بسیار تنگدست بوده و روزگار به دشواری میگذرانده است. اما پس از آن که به این دربار راه یافت به دارایی هنگفتی رسید که بنا بر نوشته هایی تنها به پاس سرودن قصیده «فتح سومنات» که درباره گشودن معبد سومنات هند به دست شاه محمود بود نزدیک به ۱۰۰۰۰۰ سکه دریافت کرد .
این استاد سخن همیشه از کسانی که از خوشی های روزگار می گریختند دوری می جست و همیشه خوشگذرانی در این زندگی را می ستایید.
وی تا پایان زندگی خود که ۲ سال پس از مرگ شاه محمود رخ داد در ناز و دارایی زیست.
این سراینده پارسی به نوعی شیوا و رسا سروده است که بسیاری از سروده هایش را هنوز می توان به سادگی دریافت و فهمید.
با نگاه به این سروده های می توان هم بینش و جهان بینی استاد را شناخت و هم به استادی وی در زبان و سروده های پارسی دست یافت:
برخیز و بر افروز هلا قبله زردشت
بنشین و بر افکن شکم قاقم بر پشت
بس کس گرویدند به زردشت کنون باز
ناکام کند روی سوی قبله زردشت.
-----------
ای گشته خجل آب حیات از دهنت
سرو از قد و ماه از رخ و سیم از ذقنت
صاحبنظری کجاست تا در نگرد
صد یوسف مصر در ته پیرهنت
---------------
فغان ز دست ستم های گنبد دوار
فغان ز سفلی و علوی و ثابت و سیار
چه اعتبار بر این اختران نا معلوم
چه اعتماد بر این روزگار نا هموار
. . . . .
بساز کار قیامت به قوت ایمان
بشوی روی طبیعت به آب استغفار
-----------------
هم ساده گلی هم شکری هم نمکی
بر برگ گل سرخ چکیده نمکی
پیغمبر مصری به خوبی و مکی
من بوسه زنم لب بمکم تو نمکی *
------------
از شرب مدام و لاف مشرب توبه
وز عشق بتان سیم غبغب توبه
دل در هوس شراب و بر لب توبه
زین توبه نادرست یارب توبه **
نمک در مصرع یکم : همان نمک خوراکی است . نمک در مصرع دوم نم کوچک یا نم کم است. نمک در مصرع سوم در پاسخ به مکیدن و این دریافت است که من می مکم ولی تو نمی مکی. این یکی از صنایع به کار گرفته شده و زیبای استاد در سروده ها است .
** این رباعی استاد به اندازه ای گیرا و رسا و زیبا است که بارها سرایندگان دیگر از آن استقبال کرده یا آن را تضمین نموده اند.
مصوت های ساده مصوت های مرکب
کوتاه بلند بلند کوتاه
َََ a آ ā ai iā
ِ i او i au ūā
ُ ای ū
امروزه روز در زبان فارسی دیگر مصوت مرکب نداریم و تنها آثاری از آنها به جا مانده است[1] .
( مصوت های مرکب در دوره های میانی زبان فارسی به ō و ē مجهول بدل شده اند که در فارسی دری و فارسی امروز از این دو به عنوان کسره اشباعی و ضمه اشباعی یاد کرده اند و ضروری است بدانیم که این دو مصوت امروز در تقطیع شعر، مصوت بلند محسوب می شوند . پس مصوت های بلند عبارتنداز : (ō ē ū ī ā )
[1] . دکترمحسن ابوالقاسمی ، تاریخ زبان فارسی ، سازمان سمت تهران ، چاپ اول ، 1375 ، ص3 به بعد.
کوتاه : به ، ته هجاها : بلند : چی ، من ، با ، مو کشیده : چیست ، کیست باید دانست که هجاهای بلند دو نوعند : · صامت + مصوت بلند مثل مو · صامت + صامت که در میانشان مصوت کوتاهی آمده باشد مثل مَن یعنی به عبارتی هر هجای سه واکی هجای بلند به حساب می آید . مصوت های ( آ - او- ای ) نه تنها تنهایی هجای بلند به حساب می آیند بلکه در کنار یک صامت نیزسه واک می شوند و همان بلند هستند مانند (ما) و تکلیف هجای کشیده نیز مشخص است زیرا هنگام تقطیع شعر وجود ندارند.آنها را به هجای بلند و کوتاه تبدیل می کنیم مانند (خاست) که ( خاسُ ) و کیست که ( کی سُ ) یعنی آخر صامت پایان کلمه ها را که بعد از مصوت بلند آمده است اول را حرکت می دهیم و مابقی آنها را حذف می کنیم . البته هجای کشیده پایان مصرع ها شامل این قاعده نمی شود ودر کل یک هجای بلند به حساب می آید. به عنوان مثال می توان گفت که ( کاست ) یک هجای بلند به حساب می آید ، در پایان مصرع ها و غیر قابل تقسیم به دو هجا . در عروض اصطلاحی است به نام افاعیل عروض یا ارکان که از مجموع دو یا چند هجا تشکیل می شود . از تکرار هماهنگ ارکان یا به اصطلاح افاعیل وزنها تشکیل می شوند که به صورت مختلف یا متناوب هستند. البته در بخش معرفی اوزان عروض درباره نظم وترتیب آنها سخن خواهیم گفت . بعضی وزن را نتیجه کار می دانند . الامبر[1] در قرن 18گفته بود که لامفهوم وزن از ضربه های متوازی پتکهای کارگران به دست آمده است نه از آواز پرندگان [2] . دراقوامی که زیاد اهل خواندن ونوشتن نمی باشند ، نیازبیشتری به وزن احساس می شود و این مسأله را در زبان عرب دوره جاهلیت به خوبی می توان مشاهده کرد . شعر دراین دوره فقط به صورت صوتی وجود داشته ودیگر هیچ وآن هم به صورت اصوات و آهنگی زبان به زبان منتقل شده است [3]. اگر به دقت در شعرملل مختلف نگاهی اندازیم به خوبی متوجه می شویم که تقریباً هیچ ملتی از موسیقی بی بهره نبوده یعنی هر قوم یا ملتی برای خود موسیقی خاصی را داشته است . پس درخواهیم یافت که موسیقی پدیده ای فطری است . [1] . Alamber ,Jcanle Aond . d . (1717-1783) [2] . فیلیپین شامه ، شناخت زیبایی ، ص 90 – 80. [3] . دکترابراهیم انیس ، دلالة الفاظ ، ص 192 . می توان عنوان کرد که شعرآدمی را به دنبال موسیقی کشانده است چه این دو لازم وملزوم یکدیگر هستند و بدون هم بی معنا . البته تصوری درمورد شعر وموسیقی وجود دارد و آن اینکه در آغاز این دو از هم جدا بودند ولی بعدها با هم تلفیق شدند ولی بهتراست بگوییم که قبلاً با هم بوده اند ولی اکنون مسیرشان را ازهم جدا کرده اند [1]. به هرصورت نمی توانیم که پیوند این دو را نادیده فرض کرده و ابن سینا نیز عوامل محاکات وتخیل را به این گونه عنوان می کنند: 1. به لحن که بدان نغمه سرایی می شود ، زیرا لحن در نفس تأثیر بسزایی دارد و هر غرض را با لحنی که خاص آن است باید بیان کرد. 2. دیگر به نفس کلام در صورتی که محقق باشد و محاکات کند . 3. بوزن ، وزن هایی هست سبک و وزنهایی دیگر سنگین و با وقار و گاه باشد که این سه دریک اثر جمع شوند [2]. می توان تأثیر وزن را در این اصول خلاصه کرد : 1. لذت موسیقیایی به وجود می آورد و این طبیعت آدمی است که ازآن لذت ببرد و زبان عاطفه زبانی است موزون . 2. میزان ضربه ها و جنبش ها را منظم می کند . 3. به کلمات خاص شعر تأکید می بخشد [3] وامتیازی ازنظر کشش کلمات ایجاد می کند . وبه خاطر اینهاست که وزن یکی از مهم ترین عوامل شعر یاد شده است . همانطور که می دانید اکثر کتاب های مقدس نیز دارای آهنگ و موسیقی خاصی هستند . [1] . دکتر طه حسین و دیگران ، التوجیه الادبی ، ص128 . [2] . ابن سینا ، شفا منقول درترجمه فن شعر ارسطو توسط دکترابراهیم بدوی ، ص168 در ادامه صحبت ها درمورد عروض و اوزان عروضی باید خاطر نشان ساخت که همیشه اوزان عروض به صورت سالم به کار نمی روند بلکه گاهی هم ممکن است به صورت ناقص ( قصرنده ) به کار روند و رکن از شکل اصلی خود به درآید و این تغییرات در رکن را (زحاف ) می گویند و این کلمه را در لغت به معنی دوری از اصل معنی کرده اند . این دور شدن ازاصل معمولاً به صورت کم شدن یا اضافه شدن حروف و یا ساکن کردن حروف صورت می پذیرد که آن را دربحث زحافات خواهیم آورد . برای مطالعه بقیه مطلب به ادامه بروید؛ ادامه مطلب ...
وای از صبح که می آید باز
نفس سرد حقیقت - که ز شب در راه است
صبح می آید و یک دشنه خونین در دست
که بریزد خون یک یک رویاهایم
قصرها می سازم
همه نورانی و خوشرنگ
همه رویایی و سبز
می درخشد کاخ هایم در شب
می گریزد رنج هایم هرشب
ساختم باز امشب - قصری از خشت طلا
قصری از سنگ زمرد
پر جلا و زیبا
و به هر باغچه و گلدانش
پای هر ایوانش
کاشتم یاد تو را
صبح می آید باز
با کلنگی در دست
تا که در هم ریزد رویایم را
تا که درهم کوبد قصرم را
تا که از من گیرد یاد تورا
نمی دهد کدام یاس نشانه ی حضور تو
نمی زند کدام گل جوانه ی حضور تو
به بوی یاس سر کنم تمام شب سحر کنم
بهانه ی سفر کنم زمانه ی حضور تو
بهانه کرده ام گلی که بو کنم تن تو را
کدام لاله می شود بهانه ی حضور تو
خدای عاشقانه ام گلی بزن که بو کنم
تمام تن چو خاک شد به دانه ی حضور تو
دوباره پر کشیده است به این دیار قاصدک
تمام باغ پر شد از ترانه ی حضور تو
قاصدک